Zespół stresu pourazowego (PTSD) stanowi poważne zaburzenie lękowe będące specyficzną reakcją psychologiczną na niezwykle stresujące wydarzenia. Powoduje znaczące zakłócenie funkcjonowania osób, których dotyka, dlatego tak ważna jest jego terapia - w szczególności udowodniona jest skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej.
Już w piątek 19. maja nasza trenerka, Dominika Polkowska-Jaroszewicz, certyfikowana psychoterapeutka poznawczo-behawioralna z wieloletnim doświadczeniem terapeutycznym, poprowadzi dla Państwa specjalistyczne certyfikowane szkolenie pt. "Terapia poznawczo-behawioralna zespołu stresu pourazowego PTSD." Szkolenie to przedstawia model pracy zgodnie z programem przedłużonej ekspozycji w terapii PTSD. Uczestnicy zdobędą praktyczne umiejętności pracy z pacjentami z zaburzeniem stresu pourazowego, by efektywnie pomagać im przezwyciężyć problemy, z którymi się zmagają.
Tymczasem zapraszamy do lektury wywiadu z trenerką:
DCP: W wyniku jakich doświadczeń może wykształcić się zespół stresu pourazowego?
Dominika Polkowska-Jaroszewicz:
Kryzys traumatyczny wywołany jest najczęściej przez nagłe, niespodziewane, silnie urazowe zdarzenia, które zagrażają bezpieczeństwu, poczuciu tożsamości, zdrowiu i/lub życiu. Wydarzenia, które mogą wywołać taki kryzys to między innymi nagła śmierć bliskiej osoby, gwałt, wypadek, pożar, powódź, walka zbrojna, akt terrorystyczny czy przemoc. Kryteria diagnostyczne PTSD (zespołu stresu pourazowego) mówią o ekspozycji na śmierć, zagrożenie śmiercią, poważne zranienie lub przemoc seksualną przejawiająca się w jeden lub więcej poniżej wymienionych sposobów:
1. Bezpośrednie doświadczenie zdarzenia traumatycznego.
2. Bycie świadkiem (osobistym) zdarzenia, które przytrafiło się innym.
3. Uzyskanie informacji o tym, że ktoś z bliskich (rodzina, przyjaciele) uczestniczył w zdarzeniu traumatycznym. W przypadku śmierci lub zagrożenia utratą życia członka rodziny/ bliskich przyjaciół zdarzenie musi być nacechowane przemocą lub przypadkowe.
4. Doświadczanie powtarzających się lub ekstremalnych ekspozycji na awersyjne szczegóły zdarzenia traumatycznego (np. ratownicy zbierający szczątki ludzkie, policjanci mający wgląd w drastyczne detale znęcania się nad dziećmi).
Osoby, które przeżyły sytuacje zagrożenia życia lub były świadkami takich sytuacji, często doświadczają niepokojących nieprzyjemnych symptomów związanych z ponownym doświadczaniem traumy (powracające natrętne wspomnienia, flashbacki, koszmary senne), nadmiernym pobudzeniem fizjologicznym (podwyższony niepokój, napięcie, bezsenność) i obniżonym nastrojem. Symptomy te mogą wskazywać na występowanie zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD).
Dlaczego terapia poznawczo-behawioralna wykazuje tak wysoką skuteczność w leczeniu PTSD?
Metoda przedłużonej ekspozycji jest oparta na dowodach empirycznych, co znaczy, że o skuteczności udowodnionej w wielu badaniach i osiągająca wysoki procent wyleczenia. Jest rekomendowana przez APA (American Psychological Association). Jest to metoda, która pozwala na powrót do normalnego funkcjonowania w zaledwie kilka miesięcy, zwłaszcza w przypadku pojedynczego zdarzenia traumatycznego. Czas ten może wydłużyć się w przypadku złożonej, wielokrotnej traumy.
Terapia metodą przedłużonej ekspozycji składa się z konfrontowania się ze wspomnieniami traumatycznego wydarzenia (jest to ekspozycja wyobrażeniowa) i z bodźcami zewnętrznymi, które kojarzą się z traumą (ekspozycja in vivo - w realności) oraz restrukturyzacji poznawczej (zmiana negatywnych przekonań powstałych w wyniku traumy). Dzięki tym technikom można zacząć postrzegać traumę jako konkretne wydarzenie z przeszłości, które rozgrywało się w określonym miejscu oraz czasie i które już minęło. Pozwala to skutecznie poradzić sobie z uczuciami i myślami na temat tego, że świat jest w całości niebezpieczny, a człowiek jest zupełnie niezdolny, żeby sobie z tym poradzić. Osoba przekonuje się także, że wspominanie zdarzenia traumatycznego, mimo że nieprzyjemne, nie jest zagrażające i nie oznacza, że trauma dzieje się ponownie. Widzi, że odczuwany lęk się zmniejsza, a ona nie „traci kontroli” ani nie „wariuje”. Ma również możliwość innego spojrzenia na to, co się stało, na przykład pozbycia się nadmiernego poczucia winy czy wstydu oraz ponownego uwierzenia we własne kompetencje. Wszystkie te zmiany redukują objawy PTSD, a także pozytywnie wpływają na poczucie kontroli i ocenę siebie.
Czy wśród pacjentów, którzy zakończyli terapię metodą przedłużonej ekspozycji, zdarzają się nawroty objawów?
Zdarza się, że objawy mogą się ponownie nasilić w sytuacji silnego stresu. Ważne jest, żeby informować o tym osobę będącą w terapii, aby rozumiała, że codzienne wydarzenia mogą narazić ją na lęk, stres i mogą pojawić się objawy PTSD – jednak nie oznacza to nawrotu zaburzenia, ale okazję, aby wykorzystać nabyte umiejętności.
Czy są pacjenci, wobec których nie powinno się stosować metody przedłużonej ekspozycji?
Kryteriami, które wykluczają pracę metodą przedłużonej ekspozycji są:
ryzyko samobójstwa (najpierw konieczne jest ustabilizowanie stanu psychicznego),
poważne zachowania samouszkadzające (najpierw pracuje się nad panowaniem nad impulsami, a trzy miesiące bez samookaleczeń pozwalają rozważyć rozpoczęcie terapii),
ostry stan psychozy,
wysokie ryzyko agresji wobec pacjenta (na przykład przemocy domowej - na pierwszym miejscu będzie zadbanie o bezpieczeństwo pacjenta, zmianę otoczenia),
niejasne lub niewystarczające wspomnienia dotyczące traumatycznego wspomnienia (nie stosuje się przedłużonej ekspozycji jako metody przywracania pamięci o traumatycznym zdarzeniu).
Inne stany, które pozostają do indywidualnego rozważenia przed rozpoczęciem terapii, to:
współwystępowanie zaburzeń osobowości - zwłaszcza osobowość borderline (możliwość wykluczenia ze względów bezpieczeństwa, jeśli występują samookaleczenia lub zachowania autodestrukcyjne),
silne poczucie winy lub wstydu (najpierw konieczne jest poświęcenie dużej ilości czasu na główne uczucie),
objawy dysocjacyjne,
konieczność pracy z reakcją żałoby.
Jak wygląda życie pacjenta po terapii zakończonej powodzeniem?
Powodzenie terapii to przede wszystkim ustąpienie dokuczliwych objawów charakterystycznych dla PTSD, jakimi są między innymi nawracające, natrętne, dręczące wspomnienia oraz sny dotyczące traumatycznych zdarzeń, nasilona reakcja na bodźce przypominające traumę czy negatywne stany emocjonalne. Wspomnienie traumy zostaje „odesłane” w przeszłość, osoba odzyskuje poczucie bezpieczeństwa, kontroli. Zmieniają się przekonania dotyczące bezpieczeństwa/niebezpieczeństwa, nadmiernej odpowiedzialności, permanentnej zmiany. Reakcje behawioralne stają się bardziej adaptacyjne i osoba odzyskuje możliwość normalnego funkcjonowania bez unikania wielu sytuacji.
W wywiadzie poruszona została tylko część problemów i wyzwań związanych z terapią zespołu stresu pourazowego. Dowiedz się więcej podczas szkolenia - zapisz się już dziś! Zachęcamy do zapoznania się z programem szkolenia oraz sylwetką trenerki na naszej stronie internetowej!
Więcej szkoleń możesz znaleźć w naszym kalendarzu oraz śledząc nasze media społecznościowe - Facebook, Instagram oraz LinkedIn. Zapraszamy do kontaktu z Centrum szkoleniowym pod numerem telefonu 71 332 36 70 lub na adres mailowy szkolenia@dcp.wroclaw.pl. Do zobaczenia!
