Badania kierowców zawodowych, a szczególnie osób ubiegających się o odzyskanie prawa jazdy wymagają ścisłej oceny sfery poznawczej, osobowości i psychomotoryki. Są one wykonywane przez psychologów transportu - psychologów ze specjalistycznym wykształceniem i uprawnieniami.
Już w sobotę 15. kwietnia dr hab. Adam Tarnowski, wieloletni praktyk i pracownik naukowy, w tym autor narzędzia Test2Drive służącego do badania kierowców, poprowadzi specjalistyczne szkolenie przeznaczone dla psychologów transportu. Kurs pokazuje, w jaki sposób za pomocą testów (klasycznych, Test2Drive i systemu wiedeńskiego), wywiadu i obserwacji uzasadniać orzeczenia psychologiczne w przypadku różnych kategorii osób badanych.
Tymczasem zapraszamy do lektury przeprowadzonego z nim wywiadu:
DCP: Aby zostać psychologiem transportu, należy zdobyć odpowiednie kwalifikacje – czy w obecnej chwili jest to przyszłościowa specjalizacja?
Dr hab. Adam Tarnowski: Psychologiem transportu może zostać osoba z dyplomem magistra psychologii, która ukończyła studia podyplomowe z tego zakresu (dodatkowo trzeba spełnić kilka formalnych warunków i zarejestrować się w Urzędzie Marszałkowskim). Można wówczas zatrudnić się w działającej pracowni lub otworzyć własną. Liczbę pracowni w Polsce szacuje się na ok. 1000, toteż jest to całkiem znaczący rynek usług. Obecnie rośnie znaczenie transportu kołowego, a ponieważ zawód kierowcy jest dobrze płatny (a równocześnie wymagający), faktem jest znaczna rotacja kandydatów i osób zatrudnionych (co każdorazowo wiąże się z obowiązkowym badaniem psychologicznym). Równocześnie w Europie rozpoczęła się dyskusja nad koniecznością sprawdzania predyspozycji osób starszych. Starzejące się społeczeństwo i stosunkowo wysoka relatywna wypadkowość wśród seniorów nasuwają obawy o zjawisko „silver tsunami” w najbliższych latach.
DCP: Badania psychotechniczne należy wykonywać w określonych prawnie odstępach czasu – czy te okresy są według Pana odpowiednie?
Dr hab. Adam Tarnowski: Tak, badanie co 5 lat (a po 60 roku życia co 30 miesięcy) w grupie kierowców zawodowych wydaje się odpowiednią częstotliwością. To, co stanowi problem to fakt, że w przeciwieństwie do lekarza psycholog nie może skrócić ustawowego terminu jeśli badany kierowca należy do grupy ryzyka. Osobnym problemem jest w mojej opinii konieczność badania wszystkich kierowców, nie tylko zawodowych, w wieku starszym (statystyki wskazują na krytyczną granicę około 70 roku życia).
DCP: Jakie zmiany mogą wystąpić u kierowcy w tym czasie?
Dr hab. Adam Tarnowski: U dobrze funkcjonującej osoby ustawowa częstotliwość badań jest wystarczająca, natomiast jeśli badamy osobę bardzo młodą lub starszą, osobę która miała w przeszłości problem alkoholowy lub należy do innych grup ryzyka (po udarze, z cukrzycą lub z postępującymi zmianami neuropsychologicznymi) jej sprawność poznawcza może zmieniać się znacznie szybciej i badanie psychologiczne łatwiej wykryje wczesne symptomy zagrożenia niż lekarskie. Tymczasem psycholog (z wyjątkiem badań instruktorów i egzaminatorów) nie może ustalić terminu kolejnego badania w zależności od potrzeb.
DCP: Co może łatwo umknąć uwadze psychologa podczas badania psychotechnicznego?
Dr hab. Adam Tarnowski: Zaburzenia poznawcze i obniżoną sprawność motoryczną najczęściej bez problemu widać w testach. Znacznie większy problem natomiast powstaje w przypadku zaburzeń osobowości, kiedy badany świadomie manipuluje odpowiedziami w ankietach i wywiadzie, aby wypaść jak najlepiej. Psycholog zdecydowanie musi być wyposażony w wiarygodny zestaw testów badających wszystkie wymagane przepisami funkcje.
DCP: Do gabinetu psychologa trafiają różni klienci, w tym agresywni – jak poradzić sobie z taką osobą?
Dr hab. Adam Tarnowski: Nie musi to być duży problem, ponieważ dla psychologa (co warto uświadomić badanemu) obserwacja jest równie istotnym składnikiem oceny, jak testy czy wywiad. Jeśli kierowca nie potrafi poradzić sobie ze złością w pracowni - tym bardziej nie może uzyskać pozytywnego orzeczenia psychologicznego, gdyż w samochodzie również zapewne nie zapanuje nad swoimi emocjami. Jeśli badany reaguje gwałtownie na odmowę pozytywnego orzeczenia, musi liczyć się z tym, że opinia pójdzie za nim do jednostki prowadzącej badanie odwoławcze (w tym przypadku do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy) i bardzo trudno będzie zatrzeć to wrażenie. Badany uprzedzony o tym zawczasu zazwyczaj stara się opanować.
W wywiadzie poruszona została tylko część problemów i wyzwań, z którymi mierzą się psychologowie transportu. Dowiedz się więcej podczas szkolenia - zapisz się już dziś! Zachęcamy do zapoznania się z programem szkolenia oraz sylwetką trenera na naszej stronie internetowej!
Więcej szkoleń możesz znaleźć w naszym kalendarzu oraz śledząc nasze media społecznościowe - Facebook, Instagram oraz LinkedIn. Zapraszamy do kontaktu z Centrum szkoleniowym pod numerem telefonu 71 332 36 70 lub na adres mailowy szkolenia@dcp.wroclaw.pl. Do zobaczenia!
